تخمین تابع تولید و اندازه گیری بهره وری عوامل تولید ماهیان گرمابی در مزارع استان کرمانشاه

با وجود این که متخصصان علم تغذیه، گوشت ماهی را به لحاظ پروتئین و چربی غیراشباع و سایر خواص آن، به عنوان غذای سلامتی می شناسند و مصرف آن را برای درمان دردهای قلبی و عروقی و عصبی توصیه می کنند، امروزه این غذای سالم سهم ناچیزی را در سبد غذایی ما ایرانیان به عهده داشته و در سفره های ایرانی به ندرت یافت می شود. لذا نیاز به تولید فراوان این محصول و محدودیت عوامل تولید، ضرورت استفاده بهینه از منابع و افزایش بهره وری عوامل تولید را آشکار می سازد. به منظور بررسی اقتصادی و محاسبه بهره وری عوامل تولید ماهیان گرمابی استان کرمانشاه، کل مزارع فعال این استان طی سال زراعی 1389 به عنوان جامعه ی آماری، انتخاب شد. بخشی از داده های موردنیاز این تحقیق از آمار رسمی منتشر شده و بخش دیگر به وسیله انجام مصاحبه حضوری با مزرعه داران و کارشناسان شیلات استان کرمانشاه و ازطریق 46 عدد پرسشنامه جمع آوری گردید. سپس توسط نرم افزار eviews و با روش حداقل مربعات معمولی (ols)، به برآورد توابع تولید پرداخته شد و از طریق آزمون برتری مدل، در نهایت تابع تولید کاب-داگلاس انتخاب گردید. نتایج نشان می دهد که سطح زیرکشت (زمین)، کنسانتره و ذرت، علوفه، آهک، نیروی کار، تجربه مدیر مزرعه، استفاده از دستگاه های هواده و شرایط جغرافیایی منطقه بر میزان تولید تأثیر معنی دار داشته اند. جمع ضرایب متغیرهای مستقل در تابع تولید برآورد شده حدود 1.1 است که نشان دهنده وجود بازدهی فزاینده نسبت به مقیاس است. کشش تولیدی سطح زیرکشت بسیار بیشتر از نهاده های دیگر است و بیانگر این مطلب است که بایستی وسعت مزارع را افزایش داد و از اراضی بیشتری برای این فعالیت اقتصادی استفاده کرد، همچنین ضریب نیروی کار 0.31 است که حاکی از نیاز به استخدام نیروی کار بیشتر، جهت رفتن به سمت بهینه تولید میباشد. طبق نتایج حاصل از این تحقیق، تحصیلات روی تولید اثر معنی داری ندارد درحالیکه تجربه دارای تأثیر مثبت و معنی داری روی تولید است و این نشان می دهد که سطح فناوری در مزارع پرورش ماهی گرمابی چندان بالا نیست که نیروی کار تحصیل کرده بتواند با به کارگیری آن به سطوح بالاتری از تولید دست یابد. همچنین نتایج نشان داد منطقه جغرافیایی و استفاده از دستگاه های هواده روی تولید ماهیان گرمابی اثر معناداری دارند. لذا براین اساس، مزارع مورد بررسی به سه گروه تقسیم گردیده و میانگین بهره وری های متوسط، نهایی و کل عوامل تولید، برای هرکدام از گروه ها محاسبه و با یکدیگر مقایسه گردیده است. به طوری که فقط در تعداد اندکی از مزارعِ مربوط به یکی از گروه ها معیار vmpxi / pxi برای متغیرهای توضیحی برابر واحد است (استفاده بهینه از عامل تولید) و در دو گروه دیگر برای هیچکدام از متغیرها معیار مذکور برابر واحد نیست. این بدان معنی است که از نهاده ها به طور کاملاً کارا استفاده نشده است، بنابراین به نظر می رسد به منظور بهبود کارایی در مصرف نهاده ها، پرورش دهندگان ماهی با استفاده از اصل جایگزینی نهاده ها، میتوانند به حداکثر سود دست یابند.